دانشکده بهداشت

حجاب در آیینه هنر ایرانی: روایتی از هویت و تعالی:

حجاب، فراتر از یک پوشش ظاهری، در بستر هنر و هویت ایرانی همواره نقش‌آفرین بوده و روایت‌گر بینش، باورها و کرامت انسانی است. هنر ایرانی، به‌ویژه در نگارگری، بوم نقاشی از دغدغه‌های فرهنگی و مذهبی جامعه بوده و حجاب نیز به عنوان عاملی مهم در این آثار بازتاب یافته است.

از دوره ایلخانی تا صفویه، حجاب در نگاره‌های ایرانی بر اساس عرف جامعه مدنی اسلامی و شرع، پررنگ بوده و متناسب با تفکر مذهبی حاکم بر جامعه، حضوری برجسته و اصیل داشته است. این بازنمایی، حجاب را نه تنها یک حکم فقهی، بلکه یک انتخاب فرهنگی و نمادی از هویت زن ایرانی معرفی می‌کند که در بطن جامعه اسلامی ریشه دوانده است.

با این حال، این روند از اواخر دوره صفویه و در دوره قاجار، با ورود فرهنگ غرب و کمرنگ شدن بینش مذهبی در میان برخی هنرمندان و دربار، رو به افول گذاشت و حجاب و پوشش در نگاره‌ها کمرنگ شد. اما در همین دوره، گروهی از نقاشان با تکیه بر باورهای مذهبی و شیعی خود، نقاشی قهوه‌خانه‌ای را پایه‌گذاری کردند و به بازتاب ارزش‌های دینی و ملی در آثارشان پرداختند.

امروزه نیز هنر به عنوان ابزاری قدرتمند، می‌تواند بازتاب‌دهنده فرهنگ عفاف و حجاب باشد. برخی بانوان هنرمند ایرانی، حجاب را نه تنها مانعی برای فعالیت‌های هنری خود نمی‌دانند، بلکه آن را با هنر تلفیق کرده و در عرصه‌هایی چون مجسمه‌سازی، طراحی صحنه و عکاسی به خوبی درخشیده‌اند. این هنرمندان، حجاب و عفاف را تفکر و باوری درونی می‌دانند که با فعالیت‌های هنری‌شان در تضاد نیست، بلکه می‌تواند موجب الهام‌بخشی و تعمیق هویت هنری شود.

رسانه‌ها نیز در بازآفرینی فرهنگ عفاف و حجاب نقش حیاتی دارند. با بهره‌گیری از متخصصان فرهنگی و هنری و تولید آثار فاخر و شاخص سینمایی و تلویزیونی که عاری از شعارزدگی و سطح‌نگری باشند، می‌توان ضرورت اجرایی شدن حجاب را با همکاری عمومی فرهنگ‌سازی کرد. ارائه‌ی الگوهای شخصیتی و مناسباتی که با سبک زندگی ایرانی-اسلامی همخوانی دارند، می‌تواند در ترغیب مخاطبان به رعایت حجاب و عفاف مؤثر باشد.

در نهایت، هنر و رسانه این توانایی را دارند که حجاب را نه تنها به عنوان یک دستور شرعی، بلکه به مثابه یک انتخاب اصیل فرهنگی، زیبا و الهام‌بخش برای نسل جدید معرفی کنند و بر تأثیر آن در هویت‌بخشی، کرامت‌بخشی و شکوفایی زن ایرانی تأکید ورزند.

                                                          عفت هاتف نیا هیئت علمی دانشکده بهداشت